چرا باید تاریخ را مطالعه کنیم ؟

رابطه ام با تاریخ چندان عاشقانه نبود . لااقل تا زمانی که کودکانی بودیم و به ما می آموختند آخرین پادشاه ساسانی که بود اصلا حتی گمان نمی کردم روزی از فواید تایخ خواندن بنویسم . اما روزگار میگذرد همانطور که برای من هم گذشت . تا زمانی که آشنا شدم با حیوان عجیب الخلقه به نام انسان . هرچه بیشتر در این موجود کنکاش کردم بیشتر در حیرت فرو رفتم . و موقعی فرا رسید که خواستم با نگاهی جدید تاریخ او را بخوانم . این نگاه که اساسا انسان ها در این هزاران سال چه میکرده اند و آخرش به کجا رسیده ؟ . همین نگاه شکاکانه و کمی بد بینانه به انسان که مرا  علاقه مند به تحقیق در پیرامون اجدادش کرد مسائلی را برایم آشکار نمود که تاثیری شگرفت در نقاط عطف زندگی من داشت

فردوسی بزرگ هم که شاید بتوان اورا حتی تاریخ نگار خواند در جایی اذعان دارد که

چو بگذشت سال ازبرم شست و پنج

فزون کردم اندیشه و درد و رنج

به تاریخ شاهان نیاز آمدم

به پیش اختر دیرساز آمدم

(البته این برداشت کاملا ذوقی بوده است . مفسران و راویان شاهنامه بر من نتازند )!!!

القصه تاریخ هم در ادیان و هم در سخنان اندیشمندان منبعی پر از عبرت و هزار حرف و برداشت مفید دیگر معرفی شده است . در اینجا قصد دارم از نگاه خویش به عبرت های تاریخی بنگرم و فوایدی را که برای من داشته را بیان کنم .

1 . تاریخ نشان میدهد هیچ چیز ماندنی نیست

چه چیزی از این پر اهمیت تر ؟ وقتی درک کنی میلیون ها انسان آمده اند رنج کشیده اند و رفته اند و هیچ چیز از آن ها باقی نیست دیگر آیا رنج میکشی

وقتی نه صدا فریاد ها پرشور موسولینی می آید و نه روزگار بر وفق مراد هیتلر گذشت و نه حتی بی کله گی های ناپلئون به دردش خورد . حالا چه چیزی ذهنت را درگیر میکند ؟ . ما هم مانند تمام آنها خواهیم رفت و هیچ چیز از ما باقی نخواهد ماند

2 . تاریخ ثابت میکند انسان خسی بیش نیست

آیا از درد و رنج گذشتگان چیزی را درک میکنی ؟ آیا از آن همه سختی و مشقت چیزی مانده است ؟

پس ما هم مانند تمام گذشتگان . اگر خود را به آب و آتش هم بزنیم در نهایت چیزی از ما باقی نخواهد ماند . در نتیجه این کمک میکند زیادی به خود رنج و تعب وارد نکنیم و آنچه را هست بپذیریم

3 . تاریخ عجز بشر را نمایان میکند

انسان ذاتا ضعیف آفریده شده است . اما نمیدانم این انسان چرا در طول حیات خود اینقدر متکبر میشود . این تکبر میتواند با چندین صفحه تاریخ خواندن از بین برود . وقتی از عظمت اشکانیان هیچ باقی نمانده و همگی با خاک آمیخته شده اند پس چه جای دارد که انسان دون اینقدر به خود غره شود

4. تاریخ داوری میکند

شاید تا به حال به این موضوع بر خورده باشید که انسانی را در زمانه خود هزار فحش و ناسزا میدادند و اورا از جمله بی مایگان میشمردند اما تاریخ گذشت و چندی بعد که انسان ها از نو به آن واقعه تاریخی نگریستند عظمت و میزان ارزشمندی او را دریافته و شاید حتی اورا قدیس بخوانند

این موضوع یکی از فواید عجیب تاریخ است . تاریخ به گونه ای اعجاب انگیز داوری عادلانه در مورد گذشته خود میکند . تاریخ حکمت دارد و این حتی میتواند سبب اخلاقی زیستن نیز بشود .چرا؟

چون میتوانیم درک کنیم که اگر یک فعل صحیح اخلاقی مورد نکوهش اکثر جامعه قرار گیرد اما ما آن را انجام دهیم حداقل آیندگان مارا گوسفندی همانند جماعت نمیخوانند ( البته این موضوع را بیشتر بحث خواهم کرد )

5 .تاریخ تکرار میشود

جبر تاریخی به گوشتان خورده است ؟

زیاد سخت نیست .یعنی همین که با شکلی بسیار عجیب تاریخ بارها و بارها تکرار میشود فقط انسان های آن شکل و شمایل جدیدی میگرند . من خودم همیشه در حیرت این موضوع بوده ام . گویی انسان اگر بالا برود یا پایین بیاید و خودش را به در و دیوار هم بکوبد باز انسان کم عقل است (مزاح فرمودم ) . یعنی دوباره همان کار ها غلط گذشتگان را عینا تکرار میکند  و دوباره به عاقبت شوم آنان دچار میشود (آخر چقدر خری !!!)

خلاصه از این یک مورد نمیدانم چرا نمیتوانیم عبرت بگیرم . واقعا جالب است

6 . تاریخ توانایی تاب آوردن میدهد

اگر درمورد گذشتگان مطالعه کنیم و در آن عمیق شویم در عین حال جهان را بشناسیم به یک ابزاری دست پیدا خواهیم کرد که میتوانیم در موقعیت های سخت زندگی از آن بهره ببریم . به طور مثال اگر از ستم و جور بالا دستان خسته شده ایم میتوانیم به این اطمینان داشته باشیم که روزی پوزه هایشان به خاک مالیده خواهد شد

سیف فرقانی میگوید

آن کس که اسب داشت غبارش فرو نشست
گرد سم خران شما نیز بگذرد

7. تاریخ نگرش میدهد

این مورد با مطالعه خیلی زیاد تاریخ میتواند حاصل شود . وقتی زیاد بدانیم و با تمام ریزه کاری های تاریخی آشنا باشیم به یک زاویه دید یا نگرشی دست خواهیم یافت که میتوانیم تمام مسائل روزمره را با عینک عبرت تاریخی نگاه کنیم و چندان خود را درگیر آن نکنیم . گویی مدام به خود بگویم خیلی خودت را اذیت نکن عاقبتش را در تاریخ دیده ای . عاقبت او هم همین میشود

و هزاران فایده دیگر که خودتان بروید و آن را کشف کنید

در پایان اگر بخواهم جمع بندی کنم باید بگویم تاریخ خواندن میتوان به شما توشه راه بدهد

یعنی اینکه هر موقع احساس کردید به آخر خط رسیده اید یا مغزتان از دست بعضی چیز ها دارد منفجر میشود بقچه عبرت تاریخی خود را بگشایید و یک نان و پنیر از آن نوش جان کنید تا آرام بگیرید و به زندگی خود ادامه دهید

یک حکایت بشنو از تاریخ‌گوی

تا بری زین راز سرپوشیده بوی

پی نوشت

من نه محقق تاریخی هستم و نه دانشمند علوم تاریخی . این نوشته تنها برداشت بنده از فواید خواندن تاریخ است و مواردی که در زندگی به من کمک کرده است . لذا ممکن است یک تاریخ دان هزار و یک ایراد علمی از این نوشته بگیرد اما این برداشت من ممکن است هم بدرد دنیا بخورد هم آخرت . در کل بگویم این نوشته هدفش کمک به زندگی متعالی تر است و نه هیچ چیز دیگر

در ضمن همنیطور نروید !!! نظر بگذارید تا بیشتر با هم صحبت کنیم